برای موفقیت فردی و اجتماعی و بهره‌وری از عمر، كه مهریه سعادت ماست، باید شرایط و زمینه‌‌های آن را فراهم نمود تا با به‌‌ كارگیری و در نظر گرفتن آنها و نیز دفع موانع، عملكرد خویش را به گونه‌ای تنظیم کنیم كه خواسته‌ها دست یافتنی شوند. یكی از آموزه‌های اصیل اسلامی كه با تأكید خاصی از آن یاد شده و توجه آن را لازمه حركت عاقلانه انسان تا رسیدن به رستگاری شمرده است، آگاهی به‌زمانه و زمان شناسی است، همان گونه که رسول مكرم اسلام صلی الله علیه و آله در این زمینه فرمودند: «عَلَى الْعَاقِلِ أَنْ یَكُونَ بَصیراً بِزَمَانِه؛ بر عاقل لازم است كه به زمان خود بینا باشد». (1)

اهمیت این مطلب به قدری است كه امیرالمومنین علیه السلام عدم جبهه‌گیری صحیح دربرابر زمان را زمینه حمله همه جانبه آن دانسته و می‌فرمایند: «مَنْ أَمِنَ الزَّمَانَ خَانَهُ وَ مَنْ تَعَظَّمَ عَلَیْهِ أَهَانَهُ وَ مَنْ تَرَغَّمَ عَلَیْهِ أَرْغَمَهُ وَ مَنْ لَجَأَ إِلَیْهِ أَسْلَمَه؛ هر كس به زمانه اعتماد كند، زمانه به او خیانت می‌ورزد؛ هر كه به روزگار تكبر كند (از سنن و مقرراتش سرباز زند) روزگار به او اهانت خواهد نمود، هر كس او را خشمگین كند، به خاكش خواهد افکند، هر كه به آن پناه برد، او را تسلیم حوادث خواهد نمود».(2)